Amsterdam 1943. Op een zondagmorgen snelt Josefien Langeveldt, moeder van acht kinderen, met haar doodzieke baby Lise naar de huisarts. Onderweg stuit ze op een razzia. Een radeloze jonge vrouw probeert haar zuigeling in Josefiens armen te leggen: 'Red mijn dochtertje!' Josefien vlucht in paniek weg. Haar weigering om te helpen blijft Josefien achtervolgen tot ver na de oorlog, als er beneden haar Joodse buren komen wonen.
Dit boek bestaat uit vier delen: 1942-1944, 1956, 1959-1960 en april 2013.
In het begin lijkt het boek vooral te gaan om Josefien, later lezen we vooral vanuit het perspectief van dochter Lise. De achterflap wekte bij mij andere verwachtingen, dus het was even een omslag. Niettemin blijft het boek geschreven vanuit een interessant uitgangspunt. De gebeurtenissen tijdens de oorlog staan nu niet centraal, maar eerder de nasleep van de oorlog. Doordat er sprongen gemaakt worden in de tijd is de ontwikkeling van de personages te volgen. Ook de houding ten opzichte van de oorlog die door de jaren heen verandert wordt zo duidelijk.
Voor het verhaal is gekozen voor een gezin die eigenlijk geen belangrijke rol had tijdens de oorlog. Ze zaten niet in het verzet, maar hielpen de Duitsers ook niet. Ik vind het leuk dat voor zo'n gezin is gekozen, want dit was wel de grote groep in die tijd. Een nadeel hiervan is dat er minder spanning in het verhaal zit.
Door het hele verhaal heen staat de oorlog centraal. Echter verdwijnt dit meestal wel naar de achtergrond. Zo gaat dit verhaal meer over de samenleving in de jaren vijftig, dan dat het echt een oorlogsroman is. In deze samenleving van de jaren vijftig krijgen we een beeld van een streng religieus gezin, in een sterk verzuilde samenleving. Lise groeit op in een gezin waarin meisjes veel moeten helpen met huishoudelijke taken. Verder willen haar ouders liever niet dat ze met joden omgaat en heeft ze moeten strijden voor haar opleiding en haar plek in het schooltoneel. Ze mag niet op ballet en op straat met een jongen omgaan is taboe. Het gezin is groot en heeft het niet breed, dus wanneer de kinderen uit huis zijn moeten ze een deel van hun salaris afstaan aan hun ouders.
Belangrijke thema's in het verhaal zijn schuld (niet alleen Josefien, maar ook Lise krijgt te maken met schuldgevoelens), jaloezie, vriendschap en liefde. De schuldvraag staat natuurlijk centraal in de hele roman, maar ook de vriendschap tussen Lise en haar onderbuurmeisje is erg belangrijk voor dit verhaal. Pauli groeit op een totaal andere manier op dan Lise, en dit doet een wereld voor haar opengaan. Maar wanneer Lise verliefd wordt op dezelfde jongen als Pauli, zorgt dit voor jaloezie. Josefien is echter ook jaloers. Haar zus is veel gedurfder dan zij, en vele anderen houden een stuk meer over aan het einde van de maand.
In het begin dacht ik niet dat ik het een erg goed boek zou vinden. Ik dacht een boek over de Tweede Wereldoorlog te gaan lezen, maar de periode daarna bleek centraal te staan. Het begin was dan ook eerder een beetje saai, maar door de uitwerking van de verschillende motieven en de ontwikkeling van het plot werd het leuker om te lezen.
Ik geef dit boek 3,5 sterren.
Reactie plaatsen
Reacties