Recensie eerder verschenen bij Blikopzeewolde.nl
Kiev, eind jaren tachtig. Het eens zo machtige Sovjetimperium wankelt. Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev houdt Dani's jeugdvriend Pavel een geestdriftig betoog tegen het socialisme. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek. Zijn tocht voert hem langs zonderlinge mensen en verlaten oorden waar niemand meer iets te zeggen heeft. In gedachten keert hij terug naar de verhalen die Pavel hem vroeger vertelde. Verhalen over kosmonauten en onvermoeibare arbeiders, over de komst van een paradijs op aarde. Wat is er gebeurd? Waarom is Pavel verdwenen? En wat is er nog over van zijn dromen? Met elke stap komt Dani dichter bij de onthulling van een pijnlijke geschiedenis.
Ik ben erg onder de indruk van dit boek. De onzichtbaren speelt zich af tijdens de laatste dagen van de Sovjet-Unie. Het communisme bleek een onhoudbaar experiment en het socialisme gaat ten onder. Hoe zag het leven eruit van de mensen die leefden onder het communistische bewind?
Het boek gaat vooral over Pavel, ondanks dat Dani de hoofdpersoon is. In het begin van het verhaal, op school, is Pavel een sterk voorstander van het socialisme. Hij is daarnaast een sterke verhalenverteller en weet zijn klasgenoten te boeien met zijn verhalen. Zijn verhalen staan bol van patriottisme, moed en heldendaad. Het proletariaat, de arbeiders, zijn de belangrijkste componenten in de samenleving.
Langzaamaan, door eigen ervaringen en door verhalen verandert Pavel van mening. Hij begint in te zien dat het socialisme niet zo goed was als hij altijd heeft gedacht. Hij maakt een grote verandering door waarbij hij zijn vertelkunst nu inzet tégen het socialisme. Hij verzamelt verhalen van mensen die benadeeld zijn door het socialisme en de hoge mannen in de samenleving en vertelt deze verhalen door. Via de verhalen geeft hij de onzichtbaren, de mensen die genegeerd zijn door het systeem en zelf niet in opstand komen, een stem. Maar de ommekeer in geloof gaat niet zonder persoonlijke problemen. Pavel is diep geraakt en maakt een persoonlijke crisis door.
Dit boek gaat over verschillende onderwerpen: de val van het Sovjetimperium, de mensen die leefden onder dit bewind en de kracht van verhalen. In het eerste deel worden verhalen ingezet voor het , in het tweede deel tegen het socialisme. Beide keren hebben de verhalen, mede door hoe ze verteld worden, een grote invloed. Beide keren vertellen de verhalen echter niet alles. In de verhalen voor het socialisme worden bijvoorbeeld bepaalde elementen buiten beschouwing gelaten. De grote strijders voor de samenleving zijn bijvoorbeeld niet zo groots of sterk. De verhalen tegen het socialisme, de verhalen over de onzichtbare mensen in de samenleving, kunnen nooit de hele persoon vatten. Geen enkel verhaal kan de mensen over wie het gaat helemaal begrijpen of schetsen. De verhalen zullen altijd ontoereikend zijn.
Het andere onderwerp zijn de onzichtbaren. De mensen in de Sovjet-Unie die niet gezien worden en zich ook niet verzetten of uitspreken. Dit is vooral het proletariaat, de arbeiders. Via de verhalen wil Pavel deze mensen zichtbaar maken. De mensen die de negatieve consequenties van het socialisme aan den lijve hebben ondervonden. Dit zijn ook de mensen waar Frank Nellen over verteld. De mensen in het dorp waar Dani woont, waar Dani onderdeel van uitmaakt. Zo vertelt Nellen over het werk van Dani in de fabriek wat niet veel voorstelt, het overmatige drankgebruik van de arbeiders, het niet navolgen van regels, de slechte school, de weinige vooruitzichten enzovoorts.
Het laatste grote onderwerp is de val van het Sovjetimperium. Dit is een belangrijk onderwerp in het laatste deel van het verhaal. Veel mensen zijn blij met het einde van de Sovjet-Unie maar tegelijkertijd is er grote onzekerheid. Want wat komt hierna? Hoe moeten we verder? Is wat hierna komt wel beter dan wat we hiervoor hadden? Het gaat over de aanloop naar de ineenstorting van dit imperium en de onzekerheid die daarna kwam.
Het boek is al met al enorm indrukwekkend. Het is een boeiend verhaal dat ingaat op een interessant thema en dit thema op een unieke wijze behandelt. Ik geef dit boek 4,5 sterren.
Reactie plaatsen
Reacties