Recensie eerder verschenen bij Blikopzeewolde.nl
Is de hemel een organisatie die op het punt staat begrepen en opgerold te worden door de technologisch hoogontwikkelde mens van de twintigste eeuw?
De ontdekking van de hemel (1992) is een totaalroman waarin alle thema’s en obsessies uit het werk van Harry Mulisch in 65 hoofdstukken bijeenkomen. Dit monumentale boek is tegelijk een psychologische roman, een filosofische roman, een tijdroman, een ontwikkelingsroman, een avonturenroman en een alles overkoepelend mysteriespel.
Ik heb al veel gehoord over dit boek. Het heeft een aantal prijzen ontvangen en iedereen is enthousiast na het lezen. Dit maakte mij nieuwsgierig. Want waar gaat het eigenlijk over, en waarom is het zo goed?
De eerste vraag is moeilijker te beantwoorden dan het lijkt. Het verhaal zelf begint met een opdracht vanuit de hemel. Er moet een bepaalde persoon geboren worden met de juiste DNA om deze opdracht te voltooien. Wat de opdracht is, is niet meteen duidelijk. Verder gaat het verhaal over de driehoeksverhouding tussen Max, Onno en Ada, drie bijzondere mensen waar de gewenste persoon uit voortkomt. Maar het verhaal is tegelijk veel breder dan alleen de opdracht en hoe die volbracht wordt. Max en Onno zijn aparte figuren, met aparte denkbeelden. Hun gesprekken, die gaan over filosofie, geschiedenis, kunst, muziek, politiek, wetenschap en psychologie maken het boek tot wat het is. Tegelijk heeft Mulisch de Tweede Wereldoorlog in zijn verhaal betrokken: Max heeft een joodse moeder en een vader die een nazi was.
Zo kan ook gelijk de tweede vraag beantwoordt worden: het verhaal is zo goed door zijn diepere betekenissen, betrokkenheid bij de werkelijkheid en bijzondere personages. Ik moet wel eerlijk bekennen dat ik eerst dacht: dit boek is niks voor mij. Het verhaal begint bij Onno, een vreemde snuiter die ik niet meteen begreep. Ook toen Max erbij kwam en omschreven werd als een op seks beluste man zag ik niet veel in het verhaal. Maar gaandeweg leer je de personages steeds beter kennen en wordt het duidelijk waarom ze zo geworden zijn. Dan valt ook ineens de ironie op waar zij veel gebruik van maken. Je moet niet alles wat ze zeggen al te serieus opvatten, terwijl ze wel degelijk met interessante, hoewel soms wat vergezochte, theorieën komen. Door hun blik op de wereld kijk je voor even met een anders naar de wereld om je heen.
In het verhaal komt dus veel interessants naar voren. Het blijft echter wel lezen als een roman, verzonnen en met een verhaallijn. Het hele verhaal blijft de nieuwgierigheid; naar de opdracht, waarom alles moet lopen zoals het loopt, hoe het verder zal gaan enzovoorts. Als het boek eenmaal uit is zijn de meeste vragen beantwoordt. Het verhaal is naar het einde toe niet afgerafeld, alles blijft goed uitgewerkt.
Op het verhaal zelf is niets aan te merken dus. De schrijfstijl is wat ouderwets, met veel komma's en lange zinnen, maar het is ook al een wat ouder boek. Het is zeker niet storend, alles blijft goed te volgen.
Maar zoals bij eigenlijk elk boek wel, is hier ook een minpuntje. Er zijn best regelmatig citaten of zinnen in bijvoorbeeld het Duits. Deze worden niet altijd vertaald, waardoor ik soms wat heb moeten opzoeken. Jammer, want dan raak ik uit het verhaal.
Al met al dus zeer tevreden over dit bijzondere, veel geprezen boek. Ik geef het 4,5 sterren.
Reactie plaatsen
Reacties